ზვიად კვარაცხელია: ახალ წელს ვულოცავ ჩემს ქალაქს და ქვეყანას

• მწერალი ზვიად კვარაცხელია ქვეყანას და მშობლიურ ქალაქს შობა ახალ-წელს ულოცავს,

იყო დრო, ცაიშის ბაბუასეულ სახლში, ღუმელით გაღუღუნებულ ერთ ოთახში მთელი ოჯახი მოვიყრიდით თავს და როცა ამბები გამოილეოდა, ყველა თავის ჯამში და “საქვარში” ჩახრიდა თავს.

იმ სიჩუმეში წაკითხულებიდან ერთ-ერთი ილია ჭავჭავაძის “ნიკოლოზ გოსტაშაბიშვილია“, საახალწლო მოთხრობა, სადაც ერთმანეთს ენაცვლება გოზინაყებისა და ალვახაზის სამზადისი, ბავშვის თვალებში არეკლილი “ხვალეს” მოლოდინი და ყიზილბაშობის ხანის ჰეროიკული ისტორია. მკითხველის გონებას პირველივე სტრიქონიდან ატყვევებს მთხრობელი-აქტორი, რომელიც დინჯად, უნიკალური სისადავითა და ფერებით ჰყვება:

“როცა პატარა ვიყავი, რა გულის ფანცქალით ვნატრობდი, წინა-ღამე ახალის წლისა მალე გათენდეს-მეთქი. მე მახსოვს ეს წინა-ღამე, ეს წინა-ღამე ახალის წლისა ჩვენს პატარა სოფელში, საცა ბღარტებსავით გარს ვეხვიენით დედ-მამას ორნი დანი
და სამნი ძმანი. იმ დღეს ჩვენთვის აღარც კაკანათი იყო, აღარც თოვლის გუნდა, აღარც თოვლში ხტომა და სირბილი. თვალი და გული ხვალისაკენ მიგვირბოდა, ხვალეს ველოდით, ხვალე გვახსოვდა, ხვალეს ვნატრობდით. გარეთ რა გვინდოდა, როცა შინ იმოდენა ხილ-ხული და ტკბილეულობა გვეგულებოდა.

შინ ოთახებში დავფუსფუსებდით: იქ იყო, რაც იყო. აქ ალვახაზსა ჰზელდნენ, იქ ნუშს და ნიგოზს არჩევდნენ გოზინაყისათვის, აქეთ უცეცხლო თაფლი თითს გვიქნევდა, მოდით, პირი ჩაიტკბარუნეთო, იქით დედა-ჩვენი ბუხარში თაფლს ადნობდა და თაფლი თითქოს გვეუბნებოდა: “დაიცადეთ ხვალამდე, დღეს მე თქვენთვის ვდნებიო“.

ჩემს ბავშვობაში ეს ზღაპარი ათბობდა და სიმყუდროვეს უნარჩუნებდა იმ უიმედო, ნოემბრის ბოლოდან მარტის შუახანებამდე გაწელილ ზამთრებს, რომლის კლიმატიც – სულიერი, ზნეობრივი, მატერიალური – ყველაზე უკეთ, ყველაზე ზუსტად ალბათ ნიკო ლორთქიფანიძემ აღბეჭდა “საშობაო მინიატურებში”. არ მოვერიდები ერთ-ერთის სრულ ციტირებას:

“იყიდება საქართველო. მინდორ-ველით, მთა-გორით, ტყით, ვენახით, სათესით; წარსულის ისტორიით, მომავალი სვე-ბედით; მშვენიერის ენით; ნაქარგი
ფარჩა-ხავერდით; ვაჟკაცურის ხასიათით, სტუმართ-მოყვარეობით; დიდებულის სანახაობით, წმინდა ჰაერით; ნაამაგევი სახლით და კარით; ჩუქურთმიანი მონასტრებით და ეკლესიებით; მჩქეფარე ნაკადულებით; ლურჯის ზღვით; მოწმენდილ-მოკაშკაშებული ცით; ერით, ბერით; თვალწარმტაც ბანოვანთა გუნდებით; გონებაგახსნილ ვაჟებით; მალხაზი ბავშვებით; ვერცხლისფერ თმით შემოსილ პატივსადებ მოხუცებით. იყიდება საქართველო დედით და მამით, შვილით და ძირით, ძმით, დით, ცოლით და ნათესავ-მოყვრებით.

ჰყიდის ყველა: თავადი, მღვდელი, ვაჭარი, ავაზაკი, დიდი და პატარა, ჭკვიანი და სულელი, ლოთი და პირაკრული.

იყიდება ყველგან: ქუჩაში და სახლში, თეატრში და სასამართლოში, სასწავლებელში, სატუსაღოში, ეტლში, მატარებელში, დილით და ღამით, სიცხეში და სიცივეში, დარში და ავდარში.

იყიდება ერთიანად: შავი ზღვიდან კასპიის ზღვამდე და ოსეთიდან სპარსეთამდე. იყიდება ნაწილ-ნაწილ: კახეთი და იმერეთი, ქართლი, სვანეთი და სამეგრელო, გურია და ლეჩხუმი, რაჭა და ჯავახეთი. იყიდება პატარ-პატარ ნაჭრებათ, ვისაც რამდენი სურს და როგორც უნდა: ნისიათ, უფასოდ, ნაღდად, დროებით და სამუდამოთ; ბანკის დახმარებით და ჩვენის საშუალებით.

იყიდეთ ბარემ მთლად, გაწეწეთ და გაგლიჯეთ, რასაც საქართველო ერქვა და რაც დღეს ოხრად დარჩენილი აძღებს ყორნებს და გულს უკლავს უძლურ ჭირისუფალს!“

„ნიკოლოზ გოსტაშაბიშვილი“ ილია ჭავჭავაძემ 1880 წელს დაწერა, ნიკო ლორთქიფანიძის „საშობაო მინიატურები“ კი 1910 წელს დაიბეჭდა პირველად. დღესაც, როგორც მაშინ, როცა ეს უკვდავი ტექსტები იქმნებოდა: ახალ წელთან იმედიანი მოლოდინით შეხვედრას რეალობის მკაცრი სურათი ჩრდილავს, სადაც ხიფათი და მარცხი, მარცხი და ხიფათი აუცილებელი მოქმედი პირები არიან. სულერთია, გაყინულ გზაზე ჩასაფრდებიან თუ მიწისქვეშა გადასასვლელში, შიმშილს აჰყვებიან თუ ტკივილს დანებდებიან. მათ ჩვენი ღარიბი, ხვალეს მომლოდინე და სანახაობაზე დაგეშილი ყოფა კვებავს.

იმედი, ხიფათი და მარცხი. იმედი, ხიფათი და მარცხი. იმედი…

ახალ წელს ვულოცავ ჩემს ქალაქს და ქვეყანას!